Üriner sistem taş hastalığı
Günümüzün beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzı, üriner sistem hastalıkları hakkında farkındalığın artışı ve teknolojik ilerlemeler sayesinde ultrason kullanımının yaygınlaşması ile üriner sistem taşı (böbrek taşı) sıklığı çocuklarda yıllar içerisinde artış göstermektedir. Çoğunlukla hiçbir semptomu olmayan bu çocukların erken tanınması ile beslenme ve yaşam tarzında yapılacak basit değişiklikler gelecekte oluşabilecek birçok sorunun önüne geçilebilmektedir.
Üriner sistem taşının semptomları nelerdir?
Genellikle küçük taşlar herhangi bir semptoma neden olmamaktadır. Üriner sistem taşı hastalığında semptomlar taşın hareket etmesi ile oluşmaktadır. Bu semptomlar:
- • Genellikle sırtta başlayan karın ve kasıklara yayılan ağrı (ağrı gelip – gider) (en sık semptom)
- • İdrarda kan görülmesi
- • Bulanık veya kötü kokulu idrar
- • Bulantı, kusma
- • Acil idrar yapma hissi
- • Sık idrar yapma ihtiyacı
- • Ateş, titreme
Üriner sistem taşının nedenleri nelerdir?
Üriner sistem taşlarının oluşumu çocuğun beslenme şekli, cinsiyeti, bulunduğu coğrafya (sıcak iklim) ve idrar yollarındaki yapısal sorunlar gibi birçok faktörden etkilenebilmektedir. Kabaca bu nedenler:
- • Az su tüketme
- • Çok tuz tüketme
- • Hareketsizlik
- • İdrarda yetersiz sitrik asit atılımı
- • İdrara kalsiyum, okzalat, ürik asit veya sistin atılımında artış
- • İdrar yolu enfeksiyonu
- • Çeşitli ilaçlar
- • Özel diyetler (Örn. Ketojenik diyet)
- • Diyabet
- • Obezite
- • Gut hastalığı ve bazı metabolik hastalıklar
- • Doğumsal böbrek hastalıkları
- • Guatr veya paratiroid bez hastalığı
Erişkinlerin aksine metabolik nedenler çocukluk çağında üriner sistem taşlarında daha fazla görülmektedir.
Çocuklarda metabolik sorunlardan kaynaklı üriner sistem taşları daha fazla görülmektedir. Bu nedenle üriner sistem taşı saptanan tüm çocuklar çocuk nefrologlarınca değerlendirilmeli ve ayrıntılı kan ve idrar tetkikleri planlanmalıdır. Taşın vücuttaki yerinin ve boyutlarının tespiti için tercihen ultrason ve röntgen görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bazı çocuklarda bilgisayarlı tomografi gibi daha ayrıntılı görüntü bilgisi sunan yöntemlere ihtiyaç duyulabilmektedir.
Üriner sistem taşı tedavisi nasıl yapılmaktadır?
Hastalığın tedavisi akut dönemin yönetimi ve sonrasında böbrek taşından korunma şeklinde planlanmaktadır. Akut dönemde hastanın öncelikle ağrısı yönetilmelidir. Sonrasında böbrek taşının düşürülmesini kolaylaştırabilecek ilaçlar kullanılabilir. Eğer tespit edilen taş idrar yollarında geçebilecek boyutlarda ise ek bir sorun gelişmedikçe 15 gün süre ile taşın düşürülmesi beklenebilir. Böbreklerin hasar açısından risk altında olması durumunda ise cerrahi olarak taşa müdahale yapılması planlanmalıdır. Cerrahi işlemler içerisinde dışarıdan ses dalgaları aracılığı ile taşın kırılması, idrar yollarından ince bir kamera ile geçirilerek taşın görülerek çıkarılması ve cilt üzerinden böbrekteki taşa kateterler aracılığı ile ulaşılması bulunmaktadır. Böbrek taşları genellikle tekrar etme eğiliminde oldukları için ilaçlar ve/veya cerrahi tedavi sonrasında mutlaka her çocuk böbrek taşından korunması için çocuk nefrolojisi izleminde tutulmalıdır. Çocuğun su tüketimi ve beslenmesinin düzenlenmesi bu bağlamda en önemli basamağı oluşturmaktadır. Bazı metabolik hastalık kaynaklı böbrek taşlarında tedavide başka ilaçlarda kullanılabilmektedir.