Akut böbrek hasarı nedir?
Akut böbrek hasarı, böbreklerin kısa süreli (günler, haftalar) olarak fonksiyonlarının bozulmasıdır. Eski isimlendirilmesi akut böbrek yetmezliği şeklindedir. Akut böbrek hasarı gelişmesi durumunda böbrekler atıkları vücuttan uzaklaştıramazlar ve zararlı atıklar vücutta birikmeye başlarlar. Daha sonrasında bu atıkların başlıca beyin, kalp ve akciğerler olmak üzere çeşitli organları etkilemeleri ile semptomlar (belirtiler) gelişmektedir. Akut böbrek hasarının ciddiyeti altta yatan nedene göre hastalar arasında farklılık gösterebilmektedir. Bazı çocuklarda hiçbir belirti gözlenmez iken, bazı çocukların çocuk yoğun bakım ünitesinde izlenmesini gerektirecek kadar ciddi sağlık sorunları görülebilmektedir.
Akut böbrek hasarında çok çeşitli semptomlar görülebilmektedir.
Akut böbrek hasarında görülebilecek semptomlar:
- • Yorgunluk
- • Çocuğun aktivitesinde azalma
- • İştahsızlık
- • Bulantı, kusma
- • İshal
- • Baş dönmesi
- • Nefes darlığı
- • Hızlı kilo alımı / Vücutta şişlik (Ödem)
- • Hipertansiyon
- • Bilinç değişikliği
- • Nöbet
Akut böbrek hasarının birçok nedeni olup, bu nedenler sıklıkla 3 ana başlık altında sınıflandırılmaktadır.
I. Böbreklere gelen kan akımda azalma
a. İshal ve su kaybı (dehidratasyon)
b. Kanama
c. Yanıklar
d. Kalp yetmezliği
e. Hipotansiyon
f. Organ yetmezlikleri
g. Ciddi cerrahi ameliyatlar
h. İlaçlar (Örn. Steroid dışı antiinflamatuvar ilaçlar)
i. Alerjik reaksiyonlar
II. Böbreğin kendi hastalıkları ve/veya sistemik hastalıklar
a. Glomerülonefritler
b. Hemolitik üremik sendrom (Sıklıkla ishal sonrası gelişen damar içinde pıhtılaşma ve kan hücrelerinin yıkımı)
c. Sepsis (Yaygın, ciddi enfeksiyon durumu)
d. Vaskülitler (Damarların yangısı)
III. İdrar akımının engellenmesi
a. Üriner sistemde tam tıkayıcı darlıklar (Örn. Posterior üretral valv)
b. Pıhtı
c. Üriner sistem taşı
d. Mesane sorunu (Örn. Nörojenik mesane)
Akut böbrek hasarı saptanan çocuklar nasıl tedavi edilirler?
Akut böbrek hasarı saptanan çocuklar genellikle hastaneye yatırılarak izlenmelidir. Mümkünse izlem ve tedavi yönetimi çocuk nefroloğu tarafından yapılmalıdır. Altta yatan nedenin ortadan kaldırılması ile böbrek fonksiyonlarının yerine gelmesi beklenmektedir. Çoğu hastada beslenmenin düzenlenmesi, sıvı alımının kontrol edilmesi yeterli olmaktadır. Glomerülonefrit gibi bazı hastalıklarda bağışıklık sistemi böbreklere saldırabilmektedir. Bu durumda bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılabilmektedir. İdrar akımında sorun olan çocuklarda ise normal idrar akımının sağlanması gerekmektedir. Yapılan uygun tedavilere rağmen bazı çocuklarda böbrek fonksiyonları giderek kötüleşebilmektedir. Bu durumda diyaliz tedavisi olarak adlandırılan tedaviler ile geçici olarak kandaki zararlı maddeler uzaklaştırılabilmektedir.
Akut böbrek hasarı atlatan çocuklar düzenli aralıklar ile düzenli kontrol altında tutulmalıdırlar!
Çocukların büyük çoğunluğu akut böbrek hasarını sorunsuz olarak atlatmaktadırlar. Küçük bir hasta grubunda ise hipertansiyon, idrarda protein kaybı (proteinüri) ve böbrek fonksiyonlarında kalıcı kayıp (kronik böbrek hastalığı) gibi hasarlar kalabilmektedir. Bu nedenle akut böbrek hasarı geçiren tüm çocuklar düzenli olarak çocuk nefrolojisi kontrolleri altında olmalıdırlar.